بررسی تأثیر شدت انرژی و گسترش شهر‌نشینی بر تخریب ‌محیط زیست در ایران (تحلیل هم‌جمعی)

امروزه، مسئله آسیب‌های منتهی به تضیع و تخریب محیط زیست -که بیشتر پیامد اقدامات و فعالیت‌های انسان هستند- از مهم‌ترین مسائل جهانی است که جوامع بشری اعم از توسعه‌یافته و یا توسعه‌یابنده با آنها مواجهند. اهمیت این موضوع نه تنها از جنبة زیست‌محیطی و آثار آن بر روی سامانه‌های (سیستم‌های) منابع طبیعی، بلکه از نظر اقتصادی نیز دارای اهمیت است. بنابراین، کم و کیف محیط زیست در فرایند توسعه پایدار نقش و جایگاه اصلی را دارد. رشد اقتصادی و افزایش جمعیت - بویژه جمعیت شهرنشین - مستلزم مصرف بیشتر انرژی است. ایران به عنوان کشوری در مسیر توسعه و توسعه‌یابنده، برای دستیابی به رشد مستمر توأم با حفظ محیط زیست، لازم است به مبحث شدت انرژی و گسترش شهرنشینی همراه با مسئله جمعیت توجه کند. این پژوهش با استفاده از روشهای اقتصادسنجی، از جمله رویکرد یوهانسن-یوسیلیوس، به بررسی آثار متغیرهای تولید ناخالص داخلی، شهر نشینی، جمعیت و شدت انرژی برروی آلودگی هوا در طی دورة 1346-1385 در ایران می‌پردازد. نتایج، مبین تأثیر مثبت و معنادار متغیرهای شدت انرژی، رشد شهرنشینی و جمعیت بر انتشار گاز دی‌اکسیدکربن است. ازیافته‌هایِ دیگرِِ تحقیق، تأیید فرضیة منحنی زیست‌محیطی کوزنتس در ایران برای دورة مورد بررسی است. به این معنی که رشد اقتصادی در ابتدا- از جمله با افزایش مصرف انرژی-باعث افزایش آلودگی هوا شده است. اما با تداوم رشد که از جمله بهبود روشهای استفاده از انرژی را موجب شده، کاهش شدت انرژی را در پی داشته و میزان آلودگی هوا به آهستگی رو به نقصان گذاشته است.